Washington, 27/6/2025 – Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vừa ra phán quyết hạn chế quyền của các thẩm phán liên bang trong việc ban hành lệnh cấm áp dụng toàn quốc, mở đường cho sắc lệnh chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh của Tổng thống Trump có thể được thi hành tại nhiều bang từ cuối tháng 7.
TÓM TẮT DIỄN BIẾN SỰ VIỆC THEO DÒNG THỜI GIAN:
20/01/2025 – Tổng thống Trump ký Sắc lệnh 14160 chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh.
Trẻ sinh tại Mỹ sẽ không còn được tự động cấp quyền công dân nếu cha mẹ không phải công dân Mỹ hoặc đang cư trú bất hợp pháp/tạm thời.
Sắc lệnh trực tiếp thách thức Tu chính án 14 – vốn bảo vệ quyền công dân theo nơi sinh.
Tháng 1–3/2025 – 22 tiểu bang khởi kiện sắc lệnh.
Các bang như California, Massachusetts, New York… cho rằng sắc lệnh vi hiến và sẽ tạo ra trẻ em không quốc tịch.
Tòa Liên bang ban hành lệnh tạm dừng thi hành toàn quốc.
27/06/2025 – Tòa Tối cao ra phán quyết bất ngờ.
-
Tòa kết luận: Lệnh cấm toàn quốc là vượt quyền.
-
Lệnh cấm chỉ còn hiệu lực tại các bang đã tham gia kiện.
-
Sắc lệnh Trump tạm hoãn thêm 30 ngày, sau đó có thể được thi hành tại các bang không kiện.
Tức là từ cuối tháng 7, sắc lệnh có thể bắt đầu có hiệu lực ở khoảng một nửa nước Mỹ.
-
Tại 22 bang đã kiện: Trẻ sinh ra vẫn được cấp quốc tịch như hiện tại.
-
Tại 28 bang còn lại: Trẻ sinh từ cha mẹ không phải công dân Mỹ có thể không được công nhận quốc tịch, tùy theo cách bang đó thực thi sắc lệnh.
Đây là một bước ngoặt gây lo ngại, làm dấy lên nguy cơ về một hệ thống quốc tịch “hai tầng”, nơi quyền công dân phụ thuộc vào nơi sinh ra.
Hiện các nhóm nhân quyền đang xúc tiến kiện tập thể nhằm mở rộng phạm vi bảo vệ trên toàn quốc. Một số bang khác cũng đang cân nhắc tham gia vụ kiện.
Trong khi chính phủ liên bang gọi đây là chiến thắng pháp lý, nhiều chuyên gia và tổ chức dân sự cho rằng đây là bước lùi đáng báo động đối với nền dân chủ Mỹ.